1. Tổng quan diễn biến thời tiết trên cả nước quý I/2025

Khí hậu quý I/2025

Xu hướng thời tiết

Nhiệt độ: Nhiệt độ trung bình trong 3 tháng 1, 2, 3 ở mức thấp hơn 1-2 độ so với cùng kỳ năm 2024 trên hầu khắp cả nước. Riêng khu vực từ Nghệ An đến Đà Nẵng, nhiệt độ trung bình quý I thấp hơn 2-2.5 độ so với cùng kỳ năm trước.

Trong giai đoạn này, có tổng cộng 10 đợt không khí lạnh, trong đó có 4 đợt rét đậm, rét hại diễn ra trên toàn miền Bắc và 2 đợt rét đậm, rét hại chỉ tập trung chủ yếu ở các tỉnh vùng núi.

Bão/áp thấp nhiệt đới: Trong quý I, khu vực Biển Đông xuất hiện 1 áp thấp nhiệt đới (ATNĐ), đây là ATNĐ đầu tiên của năm 2025. ATNĐ này không ảnh hưởng đến đất liền nước ta.

ENSO: Hiện tượng ENSO đang trong điều kiện trung tính.

Mưa: Trong 3 tháng đầu năm, khu vực Bắc Bộ phổ biến ít mưa. Mưa nhỏ, mưa phùn xuất hiện khoảng 4 đợt. Mưa rào xuất hiện cục bộ ở một số tỉnh phía Bắc trong vài ngày.

Khu vực Trung Bộ trung bình mỗi tháng xuất hiện khoảng 3-4 đợt mưa diện rộng, trong đó đợt mưa lớn nhất xảy ra vào thời kỳ từ 18-26/02.

Khu vực Nam Bộ xuất hiện mưa trái mùa, tổng lượngmưa trong 3 tháng qua phổ biến cao hơn cùng kỳ năm 2024.

Phân tích lượng mưa tháng 01

• Trong tháng 01/2025, khu vực Bắc Bộ phổ biến ít mưa, riêng khu vực Việt Bắc từ 23-28/01 có 01 đợt mưa diện rộng. Từ 26/01, mưa lan rộng ra toàn bộ khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ. Tổng lượng mưa phổ biến dao động 10-30 mm.
• Khu vực Trung Bộ xảy ra 03 đợt mưa diện rộng, tập trung khu vực Hà Tĩnh – Bình Định, Phú Yên vào các ngày: 09-11/01, 15-17/01 và 26- 29/01. Trong đó, từ Thừa Thiên Huế – Quảng Ngãi mưa lớn nhất, lượng mưa cả tháng từ 100-200 mm.
• Khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ xảy ra 01 đợt mưa trái mùa vào ngày 14-15/01, trong đó có nơi mừa vừa, mưa to. Các tỉnh ven biển Nam Bộ lượng mưa phổ biến 10-30 mm.

Phân tích lượng mưa tháng 02

• Tháng 02/2025, khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ đã xảy ra 03 đợt mưa diện rộng vào các ngày 06-07/02, 16-20/02 và 22-26/02. Tổng lượng mưa phổ biến dao động từ 30-50 mm, cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN) từ 15-30 mm.
• Khu vực Quảng Bình – Phú Yên xảy ra 03 đợt mưa diện rộng vào các ngày 03-05/02, 07-14/02 và 18-26/02, trong đó đợt mưa từ 18-26/02 xuất hiện nhiều ngày mưa vừa, mưa to tại Quảng Nam, Quảng Ngãi, Phú Yên.
• Khu vực Tây Nguyên và Nam Bộ xảy ra mưa trái mùa vào ngày 12-14/02 (tập trung tại các tỉnh Đông Nam Bộ) và ngày 18-24/02, một số trạm mưa ngày khá lớn (trên 100 mm).

Phân tích lượng mưa tháng 03

• Tháng 03/2025, khu vực Bắc Bộ xuất hiện nhiều ngày mưa nhỏ, mưa phùn. Các tỉnh vùng núi phía Bắc mưa lớn hơn, dao động từ 30-50 mm, một số điểm mưa vượt 50mm.
• Khu vực Bắc và Trung Trung Bộ xuất hiện 01 đợt mưa rào diện rộng, có nơi có dông từ ngày 06-08/03, trong đó khu vực Hà Tĩnh – Quảng Bình mưa dao động 50-80 mm.
• Khu vực Quảng Trị – Quảng Ngãi lượng mưa phổ biến từ 30 – 50 mmm.
• Khu vực Bắc Tây Nguyên (Kon Tum – Đăk Lăk) lượng mưa dao động 5-30 mmm. Trong khi các tỉnh Đăk Nông – Lâm Đồng mưa lớn hơn, phổ biến từ 40 – 80mm, thậm chí có những điểm mưa vượt 100 mm.

2. Ảnh hưởng của thời tiết đến các hồ đập

• Từ tháng 01 đến tháng 03/2025, mực nước trên các sông khu vực Bắc Bộ biến đổi chậm. Tổng dung tích của các hồ chứa thủy điện lớn trên hệ thống sông Hồng thấp hơn khoảng 5% so với cùng kỳ năm 2024.
• Lưu lượng dòng chảy trung bình tháng trên các sông ở Thanh Hóa cao hơn TBNN cùng kỳ 18%, các sông ở Nghệ An thấp hơn TBNN khoảng 9% trong tháng 01 và xấp xỉ TBNN trong tháng 02. Dòng chảy trên các sông ở Hà Tĩnh gồm Ngàn Sâu thấp hơn từ 16-21%, sông Ngàn Phố thấp hơn 40-53%. Nửa đầu tháng 03, lưu lượng dòng chảy trên sông Mã cao hơn TBNN cùng kỳ 16%, sông Cả tương đương TBNN cùng kỳ, sông Ngàn Sâu thấp hơn 16%, sông Ngàn Phố thấp hơn 29%.
• Lưu lượng dòng chảy từ tháng 01-02/2025, trên các sông từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi cao hơn TBNN cùng kỳ từ 25-80%. Các sông Quảng Trị, sông Vu Gia (Quảng Nam) và sông Vệ (Quảng Ngãi) thấp hơn từ 26-64%. Mực nước các hồ thủy điện vừa và lớn khu vực Trung Trung Bộ thấp hơn MNDBT từ 0.7-3.6 m. Dung tích các hồ thủy điện phổ biến từ 85-97% dung tích hồ.

(Nguồn tham khảo: Bản tin dự báo, cảnh báo KTTV thời hạn mùa trên phạm vi toàn quốc – TTDBKTTV Quốc gia).

• Từ tháng 01 đến giữa tháng 02/2025, mực nước trên các sông khu vực Trung – Nam Trung Bộ biến đổi chậm. Từ ngày 22-25/02, do ảnh hưởng của đợt mưa trái mùa, các sông từ Bình Định đến Khánh Hòa đã xảy ra một đợt lũ, đỉnh lũ ở dưới mức báo động (BĐ) 1. Riêng tại Phú Yên, đỉnh lũ trên sông Thạch Bàn tại Hòa Mỹ Tây lên mức 12.45m (19h ngày 23/02), trên BĐ2: 0.45 m.
• Mưa lớn trái mùa cũng ảnh hưởng đến việc điều tiết, xả lũ đối với các hồ thủy điện tại Quảng Nam. Ngày 24/02, Công ty Thủy điện Sông Tranh phát thông báo về việc vận hành hồ thủy điện Sông Tranh 2. Theo đó, thủy điện Sông Tranh 2 tiến hành xả lũ về hạ du để duy trì MNDBT là 175m theo đúng quy trình. Cùng ngày, Công ty thủy điện Đăk Mi cũng thông báo vận hành hồ chứa thủy điện Đăk Mi 4 để duy trì mực nước hồ 258m bằng việc xả lưu lượng qua tràn 200-300 m3/s.

(Nguồn tham khảo: https://thanhnien.vn/quang-nam-mua-lon-loat-thuy-dien-phai-dieu-tiet-xa-lu-185250224092130215.htm).

3. Dự báo thời tiết quý II/2025

Xu hướng thời tiết

Không khí lạnh: Tháng 04/2025, khả năng xảy ra 02 đợt KKL. Từ tháng 05, không xuất hiện các đợt KKL ảnh hưởng đến nước ta.

Nắng nóng: Tháng 05, ở khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ có khả năng xảy ra 3 đợt nắng nóng. Tháng 06 dự báo có khoảng 3-4 đợt nắng nóng.

Bão/áp thấp nhiệt đới: Trong Quý II, dự báo có 1 cơn bão/ATNĐ xảy ra và ảnh hưởng đến nước ta (khả năng xuất hiện trong tháng 06/2025).

ENSO: Quý II, ENSO duy trì pha trung tính (xác suất 80-90%).

Dự báo lượng mưa tháng 04

• Khu vực Bắc Bộ: Từ tháng 04, khu vực có khả năng xảy ra các đợt mưa chuyển mùa. Dự báo trong tháng, khu vực có 02 đợt mưa, phía Tây Bắc Bộ có nơi mưavừa, mưa to, tổng lượng mưa phổ biến dao động từ 100-200 mm. Khu vực Đông Bắc Bộ lượng mưa nhỏ hơn, từ 50-100 mm.
• Khu vực Trung Bộ: Khu vực có lượng mưa dao động từ 50-100 mm. Riêng Nam Trung Bộ có xu hướng cao hơn, dao động 100 – 200mm.
• Khu vực Tây Nguyên-Nam Bộ: Tổng lượng mưa tháng 04 có xu hướng cao hơn so với cùng kỳ năm 2024, đặc biệt có những điểm mưa tại Lâm Đồng có thể đạt 200-300 mm.

Nhìn chung, tổng lượng mưa tháng 04/2025 ở Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ có xu hướng cao hơn cùng kỳ năm 2024, các khu vực còn lại phân bố mưa không đồng đều.

Dự báo lượng mưa tháng 05

• Khu vực Bắc Bộ: Cần đề phòng khoảng 1-2 đợt mưa, trong đó có khả năng xảy ra 1 đợt mưa lớn. Tây Bắc Bộ lượng mưa phổ biến dao động 200-300 mm, khu vực Việt Bắc có điểm mưa lớn (300-600 mm), khu vực còn lại dao động 100 – 200 mm.

• Khu vực Trung Bộ: Bắc Trung Bộ lượng mưa 100-200 mm, duyên hải ven biển Trung – Nam Trung Bộ lượng mưa phổ biến 50-100 mm.
• Khu vực Tây Nguyên-Nam Bộ: Mưa dông xảy ra liên tục do thời kỳ gió mùa Tây Nam bắt đầu hoạt động mạnh. Lượng mưa phổ biến 150-300 mm, có nơi trên 300 mm.

Nhìn chung, so với cùng kỳ năm 2024, dự báo mưa có xu hướng giảm ở Bắc Bộ, xấp xỉ ở Trung Bộ và tăng nhẹ ở Tây Nguyên – Nam Bộ.

Dự báo lượng mưa tháng 06

• Khu vực Bắc Bộ: Dự báo trong tháng xảy ra khoảng 2-3 đợt mưa dông diện rộng ở Bắc Bộ. Phía Tây Bắc lượng mưa phổ biến 300-500mm, phía Đông Bắc và đồng bằng dao động 100-300 mm. Cá biệt có những điểm mưa lớn vượt 800 mm (Bắc Quang – Hà Giang).

• Khu vực Trung Bộ: Phổ biến dao động 50-150 mm, có nơi dưới 50 mm. Khu vực Thanh Hóa dự báo lượng mưa từ 100-200 mm.
• Khu vực Tây Nguyên-Nam Bộ: Phổ biến từ 150-300 mm, có nơi cao hơn, có thể vượt 300 mm (Nam Tây Nguyên).

Nhìn chung, so với cùng kỳ năm 2024, Bắc Bộ và Thanh Hóa phổ biến mưa thấp hơn từ 20-30%, các khu vực khác phổ biến tương đương và cao hơn từ 20-30%.

4. Dự báo ảnh hưởng đến thời tiết thủy điện

Ảnh hưởng tích cực: Từ tháng 04 có khả năng xuất hiện những đợt mưa chuyển mùa ở khu vực Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ. Trong tháng 05-06, mưa xuất hiện với tần suất dày hơn, cường độ lớn hơn và có thể gây ra những trận lũ tiểu mãn, đặc biệt ở khu vực vùng núi phía Bắc. Đây sẽ là lượng nước bổ sung đáng kể, giúp gia tăng điện lượng và thu nhập cho các nhà máy thủy điện.

Ảnh hưởng tiêu cực: Những trận mưa trong giai đoạn chuyển mùa thường có tính chất cục bộ, không có tính quy luật và khó dự báo. Điều này có thể gây bị động trong vận hành hồ chứa của các thủy điện khi không kịp điều chỉnh hạ mực nước hồ để đón lũ, dẫn đến việc thiệt hại về kinh tế nếu không kịp huy động tổ máy trước khi lũ về, gây mất sản lượng và doanh thu bán điện.

Trước thực trạng này, các thủy điện cần tập trung đầu tư vào hệ thống quan trắc khí tượng thủy văn (KTTV) tự động để theo dõi sát sao diễn biến mưa lũ trên lưu vực. Trên cơ sở dữ liệu thu thập được, việc ứng dụng phần mềm công nghệ và chương trình hỗ trợ ra quyết định vận hành sẽ giúp điều tiết hồ chứa phù hợp với từng giai đoạn, tối ưu hóa sản lượng điện và nâng cao hiệu quả kinh tế, đồng thời đảm bảo an toàn công trình và khu vực hạ du khi xuất hiện mưa lũ lớn.