1. Tổng quan diễn biến thời tiết trên cả nước quý III/2025

Khí hậu quý III/2025

Xu hướng thời tiết

Bão

Trong quý III/2025, trên biển Đông ghi nhận 9 cơn bão và 2 áp thấp nhiệt đới (tần suất xoáy thuận nhiệt đới hiếm có trong quý III so với nhiều năm trở lại đây)

• • Ghi nhận 4 cơn bão mạnh ≥ cấp 12 và 1 cơn siêu bão (≥ cấp 16)
  • Trong tổng số 11 bão và áp thấp nhiệt đới thì có 6 cơn đổ bộ và ảnh hưởng trực tiếp đến đến liền nước ta (khu vực ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ).

Enso

Trong 3 tháng qua, ENSO tiếp tục duy trì ở pha trung tính với chuẩn sai nhiệt độ mặt nước biển vùng Nino3.4 dao động quanh 0 °C. Ở tháng 9, xu hướng trung tính nhưng nghiêng về pha lạnh với chuẩn sai từ -0,5 đến 0 °C.

Nhiệt độ

Xu hướng nền nhiệt cả nước quý III/2025 phổ biến thấp hơn từ 0-0.5 °C, riêng khu vực Nghệ An – Huế nền nhiệt thấp hơn từ 0.5-1.0 °C. Riêng với khu vực Nam Bộ, nền nhiệt tháng 7 lại có xu hướng cao hơn từ 0-1 °C, tháng 8-9 xu hướng thấp hơn.

Mưa

• Trong quý III/2025, các đợt mưa lớn tập trung chủ yếu ở khu vực Bắc Bộ và Thanh Hóa – Hà Tĩnh (tập trung ở khoảng tháng 7 và tháng 9) với tổng lượng mưa (TLM) phổ biến 700-1500mm, có nơi > 1800mm
• Nam Bộ và Cao nguyên Trung Bộ cũng xảy ra nhiều đợt mưa diện rộng vào tháng 7 và tháng 9 với tổng lượng cả quý phổ biến 500-1200mm, có nơi > 1500mm.
• Các nơi khác ở Trung Bộ có tổng lượng mưa phổ biến < 800mm

So sánh với cùng kỳ năm 2024

• So với cùng kỳ 2024, ở Bắc Bộ và Cao nguyên Trung Bộ lượng mưa phổ biến cao hơn 20-50%, ở Trung Bộ lượng mưa phổ biến thấp hơn từ 30-60%, ở Nam Bộ cao hơn từ 20-100%.

Phân tích lượng mưa tháng 07

• Đối với Bắc Bộ, ghi nhận 3 đợt mưa diện rộng, trong đó đợt mưa 21-23/7 là một đợt mưa lớn do ảnh hưởng bão số 3 (Wipha), ảnh hưởng tới cả Bắc Trung Bộ và gây nên trận mưa lũ lịch sử ở khu vực phía Tây Nghệ An – Thanh Hóa.
• Bắc Bộ: TLM từ 300-500mm, có nơi cao hơn; riêng vùng núi và trung du Đông Bắc Bộ TLM từ 200-400mm.
• Duyên hải Trung Bộ: TLM 30-150mm, có nơi cao hơn; riêng Thanh Hóa – Nghệ An TLM từ 200-500mm, có nơi trên 700mm.

Phân tích lượng mưa tháng 08

• Khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ xảy ra 3 đợt mưa diện rộng, trong đó có 2 đợt mưa lớn. Đợt mưa lớn xảy ra từ 25-27/8 do ảnh hưởng của bão số 5 là trận mưa lớn nhất trong tháng; nhiều điểm có mưa trên 200mm/24h như Ba Vì, Hồi Xuân, Bái Thượng, Kỳ Anh. TLM tháng 8 ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ phổ biến 300-600mm, riêng Quảng Ninh, Thanh Hóa – Hà Tĩnh có TLM 500-900mm, có nơi trên 1000mm.
• Khu vực Nam Trung Bộ: TLM 50-200mm, có nơi trên 250mm. Tây Nguyên và Nam Bộ TLM 150-300mm, có nơi cao hơn.
• So với cùng kỳ 2024, lượng mưa cả nước phổ biến cao hơn từ 20-100%, riêng Bắc Trung Bộ và đồng Bằng Bắc Bộ cao hơn từ 100-200%, có nơi trên 300%.

Phân tích lượng mưa tháng 09

• Bắc Bộ: Tổng lượng mưa phổ biến 200-500mm, có nơi trên 500mm. So với cùng kỳ năm ngoái, tổng lượng mưa của tháng thấp hơn rất nhiều.
• Trung Trung Bộ: Bắc Trung Bộ có tổng lượng mưa phổ biến 400-650mm, thấp hơn cùng kỳ năm ngoái 70-290mm. Trung Trung Bộ và ven biển Nam Trung Bộ có tổng lượng mưa phổ biến 160-600mm, riêng Thừa Thiên Huế mưa 780-860mm, hầu hết các trạm đo mưa có lượng cao hơn cùng kỳ năm ngoái.
• Tây Nguyên và Nam Bộ: Tây Nguyên có tổng lượng mưa phổ biến 300-500mm, cao hơn cùng kỳ năm ngoái, Nam Bộ có tổng lượng mưa phổ biến 250-550mm, phổ biến thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái.

2. Ảnh hưởng của thời tiết đến các hồ đập

Phân tích casestudy

• Trong giai đoạn từ tháng 7-9/2025, do ảnh hưởng của các cơn bão số 3-Wipha, số 5-Kajiki, số 10-Bualoi và số 11-Matmo, khu vực các tỉnh phía Bắc và Bắc Trung Bộ đã xảy ra mưa to đến rất to. Với đặc điểm mưa xảy ra trong thời đoạn ngắn với cường độ lớn, sông ngắn và độ dốc lớn nên lũ về các hồ đập rất nhanh với lưu lượng lớn.
• Trong bão số 3, lưu vực Hủa Na ghi nhận lượng mưa lên tới 260 mm gây ra trận lũ vượt tần suất thiết kế 0.5% (tần suất 200 năm). Chỉ ít tuần sau, bão số 5 tiếp tục gây mưa lớn 200 mm, lũ vượt tần suất 100 năm, khiến hồ chứa liên tục phải gánh áp lực dòng chảy lớn.
• Đến ngày 29/09, do ảnh hưởng của hoàn lưu cơn bão số 10-Bualoi, trên lưu vực Hủa Na tiếp tục xảy ra mưa lớn với tổng lượng 220mm, gây ra đỉnh lũ 5700 m3/s.

Đây là tình huống hiếm gặp, khi các cơn bão có cường độ mạnh, diễn biến phức tạp xuất hiện gần như nối tiếp nhau trong thời gian ngắn, đặt ra thách thức lớn chưa từng có cho công tác vận hành hồ chứa

3. Hiệu quả sử dụng hệ thống Hỗ trợ vận hành hồ chứa HNT

Điểm khác biệt trong lần ứng phó này góp phần vào kết quả vận hành an toàn của thủy điện Hủa Na là áp dụng hệ thống hỗ trợ vận hành hồ chứa HNT. Nhà máy được cung cấp dự báo mưa, lưu lượng nước về hồ và các kịch bản điều tiết lũ với độ chính xác tin cậy và xuyên suốt quá trình vận hành. Trong bão số 3, các bản tin dự báo cho thấy lưu lượng đỉnh lũ về hồ đặt hơn 6000 m3/s (đỉnh lũ lịch sử chưa từng xyar ra). Những thông tin này đã giúp thủy điện Hủa Na chủ động lên phương án xả lũ sớm, đảm bảo an toàn hồ đập và hạ du.

Dự báo “kịch bản cao” sát với tình hình mưa lũ thực tế

(Dữ liệu thực tế được lấy từ phần mềm HNT và tính từ ngày 21-25/07.2025)

4. Dự báo thời tiết quý IV/2025

Xu hướng thời tiết

• Bão (ATNĐ): Quý IV/2025 dự báo sẽ có khoảng 4-6 cơn Bão/ATNĐ hoạt động trên Biển Đông, trong đó khoảng 2-3 cơn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta. Tháng 10 khu vực ảnh hưởng lớn nhất là Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, tháng 11-12 sẽ là Trung Bộ và Tây Nguyên.
• Diễn biến mưa: So với cùng kỳ 2024, xu hướng Bắc Bộ – Thanh Hóa, Nghệ An, Tây Nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ mưa phổ biến cao hơn từ 30-80%; các khu vực khác phổ biến tương đương.
• Diễn biến nhiệt: Hoạt động không khí lạnh (KKL) dự báo sẽ hoạt động sớm hơn mọi năm, khoảng nửa cuối tháng 10 sẽ xuất hiện đợt KKL đầu tiên. Các đợt rét đậm – rét hại cũng có xu hướng đến sớm hơn (khoảng giữa tháng 12). So với cùng kỳ 2024, nền nhiệt Bắc Bộ, Nam Trung Bộ và Tây Nguyên phổ biến tương đương; Bắc Trung Bộ và vùng núi Đông Bắc phổ biến cao hơn từ 0.5-1 độ C

Dự báo lượng mưa tháng 10

• Khu vực Bắc Bộ và Thanh Hóa: có khả năng xảy ra 2-3 đợt mưa diện rộng trong tháng, trong đó khoảng 1-2 đợt mưa lớn (tập trung ở nửa đầu tháng) với tổng lượng mưa dự báo 150-300mm, vùng núi Đông Bắc có nơi trên 400mm. Cao hơn từ 50-150% so với cùng kỳ năm 2024, có nơi trên 200%.
• Khu vực Nghệ An – Khánh Hòa: xảy ra khoảng 3 đợt mưa diện rộng, trong đó có khoảng 2 đợt mưa lớn (tập trung vào nửa cuối tháng) do ảnh hưởng KKL và bão. Tổng lượng mưa phổ biến 300-600mm, riêng khu vực Hà Tĩnh – Đà Nẵng lượng mưa từ 500-1000mm, có nơi trên 1500mm. So với cùng kỳ 2024, khu vực Quảng Trị – Đà Nẵng phổ biến tương đương, các tỉnh khác cao hơn từ 30-80%.
• Cao Nguyên Trung Bộ và Nam Bộ: Tổng lượng mưa (TLM) dao động 150-300mm, có nơi trên 400mm. So với cùng kỳ 2024, Cao nguyên Trung Bộ cao hơn từ 40-90%, Nam Bộ phổ biến tương đương.

Dự báo lượng mưa tháng 11

• Khu vực Bắc Bộ: TLM phổ biến <60mm, cao hơn so với cùng kỳ năm ngoái.
• Trung Bộ (Thanh Hóa – Huế): TLM giao động 500-1000mm có xu hướng mưa ít hơn so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi phía Nam (Đà Nẵng-Bình Thuận) có TLM 500-1200mm, cao hơn so với cùng kỳ năm ngoái.
• Tây Nguyên và Nam Bộ: TLM phổ biến 100-200mm, hầu hết các điểm đều mưa nhiều hơn 20-100mm so với cùng kỳ năm ngoái.

Dự báo lượng mưa tháng 12

• Khu vực Bắc Bộ: TLM phổ biến <50mm, riêng khu vực Đông Bắc và đồng bằng Bắc Bộ có nơi >50mm, mưa có xu hướng nhiều hơn so với cùng kỳ năm ngoái.
• Trung Bộ (Thanh Hóa – Huế): TLM giao động 150-500mm, trong khi phía Nam (Đà Nẵng-Bình Thuận) có TLM 300-750mm. Toàn bộ các tỉnh ven biển Trung Bộ có mưa tháng 12 năm nay thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái.
• Tây Nguyên và Nam Bộ: : TLM phổ biến dưới 80mm, một số nơi ở Tây Nguyên có TLM> 100mm. Hầu hết các điểm ở Tây Nguyên và Nam Bộ trong tháng này ít mưa hơn so với tháng 12 năm ngoái.

5. Dự báo ảnh hưởng đến thời tiết thủy điện

Ảnh hưởng tích cực

Lượng mưa ở Bắc Bộ – Thanh Hóa, Nghệ An và Tây Nguyên và duyên hải Nam Trung Bộ phổ biến cao hơn 30-80% so với cùng kỳ 2024. Như vậy, dự báo các lưu vực thủy điện tiếp tục được bổ sung nước để đảm bảo phát điện cũng như tích nước giai đoạn cuối mùa lũ để sử dụng trong mùa kiệt tiếp theo.

Ảnh hưởng tiêu cực

Dự báo quý IV/2025 có khoảng 4-6 cơn bão/ATNĐ hoạt động trên Biển Đông, trong đó có khoảng 2-3 cơn ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta. Tháng 10 khu vực ảnh hưởng lớn nhất là Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, tháng 11-12 sẽ là Trung Bộ và Tây Nguyên. Bão/ATNĐ có thể gây ra các nguy cơ cao xảy ra ngập lụt, lũ quét, sạt lở đất, gây mất an toàn công trình hồ đập và vùng hạ du phía dưới.