Được ví như “Hạ Long giữa đại ngàn”, sông Gâm với những công trình thủy điện lớn nối dài tuyến Hà Giang – Tuyên Quang luôn để lại ấn tượng mạnh cho du khách đã từng ghé qua nơi đây.

Sông Gâm ở đâu?

Sông Gâm hay sông Gầm là một phụ lưu của dòng sông Lô – dòng sông bắt nguồn tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc, theo nhánh dài 50km, chảy về phía Tây Nam. Khi chảy qua địa phận xã biên giới Cô Ba, huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng của Việt Nam thì dòng chảy có tên là sông Gâm.

Sông Gâm quanh co vắt mình qua địa giới tỉnh Cao Bằng, sau đó nới rộng ra sau khi nhận thêm nước từ sông Nho Quế, Lũng Cú, tỉnh Hà Giang. Tiếp đo, sông Gâm sẽ đổ vào sông Lô, tỉnh Tuyên Quang tạo nên cảnh quan trù phú cho chốn sơn cùng thủy tận Na Hang. Từ bao đời, người dân tộc Dao, H’Mông, Tày, Nùng… đã sống ven bờ sông Gâm. Cùng núi rừng Tây Bắc hùng vĩ,  sông Gâm đã trở thành mạch sống không thể thiếu của người dân tộc nơi đây.

Lợi ích của thủy điện trên sông Gâm

Với chủ trương tận dụng nguồn nhiên liệu sạch từ thủy điện, EVN Việt Nam đã từng bước khảo sát và đánh giá tiềm năng vô cùng lớn từ dòng sông Gâm huyền thoại. Từ đó, đưa ra các phương án tận dụng dòng chảy xiết của sông Gâm cho các nhà máy thủy điện.

Các nhà máy thủy điện lớn như nhà máy thủy điện Tuyên Quang, nhà máy thủy điện Yên Sơn,… đã từng bước được xây dựng, mang lại nguồn điện giá rẻ cho điện lưới quốc gia. Bên cạnh đó, thủy điện cũng giúp điều tiết dòng chảy, ngăn lũ, cung cấp nước cho hoạt động sinh hoạt, tưới tiêu của người nông dân. Ngoài ra, các nhà máy thủy điện còn giúp phát triển du lịch, cải thiện khả năng kinh tế của khu vực. 

Những công trình thủy điện lớn nhất trên sông Gâm

1. Thủy điện Tuyên Quang (Thủy điện Na Hang)

Là công trình lớn thuộc xã Quý Quân, Yên Sơn, Tuyên Quang. Thủy điện Tuyên Quang được đặt trên dòng chính của sông Gâm với công suất máy lên tới 342 Mw. Hàng năm, thủy điện Tuyên Quang đóng góp sản lượng điện trung bình lên tới 1,295 tỷ Kwh. Dung tích hồ chứa nước lên tới 1,5 đến 2 tỷ m3. Sau khi hoàn thành, thủy điện Tuyên Quang đã đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng chống lũ cho thị xã Tuyên Quang và tham gia giảm lũ đồng bằng sông Hồng và tạo nguồn cấp nước mùa khô cho vùng đồng bằng sông Hồng.

2. Thủy điện Chiêm Hóa

Nhà máy thủy điện Chiêm Hóa đi vào hoạt động từ năm 2012. Thuộc xã Ngọc Hội, Chiêm Hóa, Tuyên Quang, thủy điện có công suất lắp máy 48 MW, sản lượng điện hàng năm 198,6 triệu KWh. Đây là thủy điện lớn thứ 2 đã đi vào vận hành trên sông Gâm.

3. Thủy điện Bắc Mê

Là bậc thang thứ 5 trong quy hoạch thủy điện sông Gâm, thủy điện Bắc Mê thuộc xã Yên Phong và Phú Nam, huyện Bắc Mê, tỉnh Hà Giang. Thủy điện Bắc Mê hòa lưới điện quốc gia vào tháng 12/2017. Nhà máy có công suất lắp máy 45Mw với 2 tổ máy. Sản lượng điện hàng năm của thủy điện Bắc Mê là 197 triệu KWh.

Những địa danh trong lòng hồ thủy điện tại sông Gâm

Hòn Cọc Vài

Nếu hình ảnh đặc trưng của vịnh Hạ Long là hòn Trống Mái thì ở Tuyên Quang, hòn Cọc Vài chính là biểu tượng du lịch của 2 huyện Lâm Bình và Na Hang. Theo sự tích kể rằng chỉ cần chạm tay vào hòn Cọc Vài, người nữ sẽ “ước gì được nấy”, người nam thì “Trường sinh bách lão”. Chính nhờ câu chuyện thần kỳ đó cùng cảnh sắc nước hương trời, hòn Cọc Vải dần trở thành thắng cảnh “không thể bỏ qua” khi đến với hồ thủy điện Tuyên Quang.

Thác Khuổi Nhi

Không chỉ có hồ lớn rộng bao la, Na Hang còn ẩn giấu những thác quanh năm nước sủi trắng xóa một vùng. Dòng thác Khuổi Nhi như mái tóc nàng tiên giữa đại ngàn. Đây là con thác lớn nhất huyện Lâm Bình. Bạn bắt buộc phải đi thuyền từ cầu treo Thượng Tân, huyện Bắc Mê hoặc bến thuyền ở xã Thượng Lâm, huyện Lâm Bình xuôi theo dòng nước mới có thể tới được dòng thác này. Đây chắc chắn là trải nghiệm “có một không hai” bất cứ du khách nào cũng mong muốn trải nghiệm một lần trong đời. 

Thác Mơ

Thác Mơ nằm tại núi Pắc Ban giữa núi rừng Na Hang hùng vĩ. Thác Mơ gắn liền với câu chuyện cảm động về vợ chồng nàng Mơ. Chuyện kể rằng nàng Mơ xinh đẹp nhất vùng, da trắng như hoa ban, mắt trong như nước hồ, môi hồng tươi như hoa gạo. Một lần khi đi hái thuốc, chồng của nàng đã không còn trở về nữa. Nhớ thương da diết, nàng tìm chàng khắp núi rừng. Trong đêm đen, nàng đã ngã xuống triền núi và hóa mình thành dòng thác Mơ thơ mộng. 

Mang âm hưởng dân tộc qua câu chuyện kể truyền kỳ, ngày nay thác Mơ đã thu hút lượng lớn du khách tới để ngắm nhìn và đắm chìm vào vẻ đẹp hùng vĩ của những cánh rừng nguyên sinh Na Hang. Đi cùng những truyền thuyết cổ xưa đầy ma mị, du khách có thể thưởng thức những đặc sản như xôi ngũ sắc, thịt trâu gác bếp, rượu ngô,… tại nơi đây. 

Tới với sông Gâm, hãy tìm hiểu trước các thông tin về vùng đất kì bí này. Chắc chắn những câu chuyện của đồng bào dân tộc hay vẻ đẹp của các khu thắng cảnh sẽ làm bạn thấy thích thú. Đặc biệt, hãy dành chút thời gian trên lộ trình của mình để thăm các nhà máy thủy điện tại sông Gâm. Đây là những minh chứng rõ ràng nhất giữa sức mạnh của người Việt chế ngự thiên nhiên hùng vĩ để đem lại một cuộc sống ấm no cho khắp bản làng ven sông Gâm nói riêng và khu vực đồng bằng sông Hồng nói chung.

Các nhà máy thủy điện cần đáp ứng yêu cầu pháp lý về quan trắc khí tượng thủy văn

Đứng trước những yêu cầu về an toàn thủy điện, nhà nước đã ban hành Thông tư yêu cầu các nhà máy thủy điện rà soát công tác bảo an và cập nhật các công nghệ mới trong giám sát các hoạt động thủy điện của nhà máy.

Các nhà máy có thể nhận mức phạt lên tới hàng trăm triệu đồng nếu không đáp ứng đủ các yêu cầu đặt ra trước tháng 1/2023. 

Đứng trước các yêu cầu đó, nhà máy thủy điện Tuyên Quang áp dụng giải pháp SEHO trong vận hành nhà máy của mình. SEHO được biết đến là giải pháp an toàn thủy điện công nghệ cao do công ty cổ phần giải pháp  thời tiết WeatherPlus cung cấp.

Giải pháp an toàn thủy điện SEHO đáp ứng yêu cầu về pháp luật trong vận hành thủy điện an toàn theo Nghị định 48/2020/NĐ-CP, Nghị định 114/2018/NĐ-CP, Thông tư 17/2021/TT-BTNMT của nhà nước. Sự uy tín và chất lượng của giải pháp SEHO đã được ghi nhận bởi hơn 100++ nhà máy thủy điện trên toàn quốc và các cơ quan chức năng.