Ngày 11/5, chính phủ Lào sẽ tiến hành quá trình tham vấn trước cho dự án thủy điện Sanakham, dự án đề xuất thứ 6 trên dòng chính sông Mê Kông.

Trong thông báo trình lên Ban Thư ký Ủy hội sông Mê Kông (MRC), chính phủ Lào đã cung cấp một bộ tài liệu kỹ thuật, nghiên cứu khả thi kỹ thuật, bao gồm các đánh giá tác động xã hội và môi trường của dự án thủy điện Sanakham, nghiên cứu phù sa và nghề cá.

Bộ tài liệu này sẽ được chia sẻ với các quốc gia thành viên khác của MRC – bao gồm Campuchia, Thái Lan và Việt Nam. Dự án dự kiến bắt đầu khởi công xây dựng trong năm 2020 và hoàn thành và bắt đầu bán điện vào năm 2028, chủ yếu bán sang Thái Lan.

Tiến sỹ An Pich Hatda, giám đốc điều hành Ban Thư ký MRC cho việc nộp hồ sơ tham vấn trước sẽ tạo điều kiện để các quốc gia thành viên được thông báo cũng như công chúng có được nghiên cứu và thông tin chi tiết về việc sử dụng tài nguyên nước của dự án cũng như bất kỳ tác động nào xuất phát từ dự án này.

Được biết Lào đã nộp hồ sơ tham vấn trước dự án thủy điện Sanakham vào ngày 9.9.2019, không lâu sau khi nộp hồ sơ tham vấn trước cho dự án thủy điện Luang Prabang. Tuy nhiên, để đảm bảo quá trình tham vấn có ý nghĩa, Ủy ban Liên hợp – trong đó có cả Lào đã quyết định hoãn quá trình tham vấn trước dự án Sanakham cho đến khi hoàn thành quá trình tham vấn trước dự án Luang Prabang.

Việt Nam lên tiếng việc Lào xây đập thủy điện thứ 6 Dattang Sanakham

Chính phủ Lào đã lên kế hoạch xây dựng đập thủy điện mới trên sông Mekong và dự kiến khởi công vào cuối năm nay. Hành động này có thể làm phức tạp thêm tình trạng hạn hán ở khu vực hạ lưu.

Tại họp báo thường kỳ chiều 14/5, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam – bà Lê Thị Thu Hằng đã lên tiếng về việc Lào triển khai xây đập thủy điện thứ 6, Dattang Sanakham trên dòng chính sông Mekong trong năm nay: “Là quốc gia ở hạ du của sông Mekong, Việt Nam rất quan tâm đến tác động xuyên biên giới và lũy tích của các công trình thủy điện trên dòng chính của sông Mekong. Như đã nhiều lần nêu rõ, các quốc gia có lợi ích chính đáng trong sử dụng tài nguyên nước sông Mekong để phát triển, đồng thời phải có trách nhiệm chung trong việc sử dụng bền vững nguồn nước sông Mekong”.

“Việc phát triển các công trình thủy điện trên dòng chính sông Mekong cần đảm bảo không gây tác dụng tiêu cực, bao gồm các tác động xuyên biên giới đến môi trường, đời sống kinh tế – xã hội của các nước ven sông, nhất là các nước ở hạ nguồn, theo đúng thông lệ quốc tế và quy định của Ủy hội sông Mekong Quốc tế”, bà Hằng nói.

“Việt Nam mong muốn và sẵn sàng chung tay cùng các nước ven sông tăng cường hợp tác nhằm quản lý và sử dụng hiệu quả, bền vững nguồn nước sông Mekong, vừa đảm bảo hài hòa lợi ích của các nước ven sông, vừa không có tác động tiêu cực đến cuộc sống của người dân sinh sống trong khu vực”.

Tham vọng xuất khẩu thủy điện

Nằm giữa tỉnh Xayaburi và tỉnh Vientiane, dự án thủy điện Sanakham cách biên giới Thái Lan khoảng 2km về phía thượng lưu ở tỉnh Loei, cách thủ đô Vientiane khoảng 15 km về phía bắc. Dự án thủy điện đập dâng này là đập thủy điện thứ 6, nằm trong kế hoạch xây dựng 9 đập thủy điện trên dòng chính sông Mekong của chính phủ Lào. Theo kế hoạch, thủy điện sẽ hoạt động liên tục quanh năm với công suất khoảng 684 MW, dự kiến vận hành từ năm 2028.

Nhà máy thủy điện sẽ dài 350 mét, cao 58 mét, có 12 tổ máy, mỗi tổ máy có công suất 57MW. Công ty TNHH Năng lượng Datang (Lào) Sanakham là nhà thầu của dự án này với tổng chi phí dự án ước tính 2.073 triệu USD.

Phát triển thủy điện là trọng tâm trong kế hoạch của chính phủ Lào để xuất khẩu khoảng 20.000 MW điện cho các nước láng giềng vào năm 2030. Ngoài dự án thủy điện Sanakham, có 5 dự án khác gồm Xayaburi, Don Sahong, Pak Beng, Pak Lay và Luang Prabang được đề xuất trên dòng chính sông Mê Kông ở Lào đã được trình để tiến hành tham vấn trước.

Tham vấn trước là yêu cầu trong bộ quy tắc của Ủy hội sông Mê Kông (MRC) về thủ tục hợp tác sử dụng nước trên dòng chính sông Mê Kông, gồm các bước thủ tục thông báo, tham vấn trước và thỏa thuận (PNPCA). Theo thủ tục này, bất kỳ dự án cơ sở hạ tầng nào sử dụng nước trên dòng chính vào mùa khô trong cùng lưu vực, và vào mùa mưa giữa hai lưu vực, đều phải tiến hành quá trình tham vấn trước. Quá trình tham vấn trước sẽ thẩm định các khía cạnh kỹ thuật của dự án, đánh giá bất kỳ tác động xuyên biên giới tiềm tàng nào đối với môi trường và sinh kế của các cộng đồng ven sông, và kiến nghị các biện pháp giải quyết các quan ngại đó. Quá trình tham vấn trước thường kéo dài sáu tháng, nhưng Ủy ban Liên hợp có thể gia hạn thêm. Tuy nhiên, quá trình tham vấn không thông qua hoặc thông qua dự án đề xuất.